دکتر «بهرام مبشر»، نماینده سازمان فضایی اروپا (ESA) در ناسا و از مجریان
تهیه ژرف‌ترین تصویر نجومی جهان که روز گذشته جایزه رتبه اول پژوهش‌های
بنیادی بیستمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی را دریافت کرد، در گفت‌و‌گویی
تفصیلی با سرویس علمی - پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران به سوالات ایسنا
پاسخ داد.
به گزارش سرویس علمی - پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، نام این دانشمند برجسته ایرانی که به واسطه نقش شایانی که در تهیه و بررسی ژرف‌ترین تصویر از جهان موسوم به «فراژرف» داشته، در محافل کیهان‌شناسی جهان کاملا شناخته شده است، در هفته‌های اخیر نیز در پی یکی دیگر از موفقیت‌های برجسته کیهان‌شناسی سال‌های اخیر که تهیه نخستین نقشه سه‌بعدی از چارچوب ماده تاریک جهان بوده، بار دیگر مطرح شده است. این موفقیت علمی چندی پیش در یک کنفرانس خبری در دویست و نهمین نشست انجمن ستاره‌شناسی آمریکا در واشنگتن اعلام و در قالب مقاله‌ای در مجله نیچر گزارش شد.
این پژوهش بهترین مدرک علمی، عنوان شده که الگویی از توزیع کهکشان‌ها را در پی توزیع ماده تاریک ارائه می‌کند. این تحقیق که حاصل 1000 ساعت رصد توسط تلسکوپ فضایی هابل بوده است، تایید زیبایی از تئوری‌های استاندارد برای توضیح نحوه تکامل ساختارها در کائنات طی میلیاردها سال ارائه داده و در حالی که مطالعات قبلی بر روی ماده تاریک وابسته به شبیه‌سازی‌ها بوده، یافته اخیر جزئیات توزیع ماده تاریک را در مقیاس گسترده به شکل سه بعدی ارائه کرده است.
دکتر مبشر که در سال‌های اخیر علی‌رغم مسئولیت‌ها و مشغله فراوان علمی بارها به ایران سفر کرده و هر بار نشست‌ها و سخنرانی‌هایی در مجامع علمی و دانشگاهی کشور داشته است، انگیزه خود را از حضور مستمر در محافل دانشجویی کشور، تشویق و تقویت روح خودباوری جوانان ایرانی در عرصه‌های علمی پژوهشی عنوان کرده و معتقدست در سایه تلاش و موفقیت جوانان ایرانی امروز حتی در مراکز علمی بزرگ دنیا نظیر ناسا دیدگاه مثبتی نسبت به محققان ایرانی به وجود آمده است.
دکتر بهرام مبشر که در سال 1337 در تهران متولد شده، دیپلم ریاضی را از دبیرستان البرز و لیسانس فیزیک را از مدرسه عالی پارس دریافت کرده و سپس به انگلستان رفته و تحصیلات فوق لیسانس و دکتری خود را در رشته کیهان‌شناسی مشاهداتی در دانشگاه «دورهام» انگلستان پشت سر گذاشته است. وی پس از دریافت درجه فوق‌لیسانس مهندسی اپتوالکترونیک و دیپلم مهندسی میکروویو از دانشگاه لندن، مدت هشت سال در این دانشگاه به تدریس و تحقیق اشتغال داشته و از چند سال قبل در موسسه تلسکوپ فضایی هابل در ناسا فعالیت دارد. دکتر مبشر در حال حاضر نماینده سازمان فضایی اروپا (ESA) در ناسا و از دانشمندان مسئول آشکارساز Nikmouse تلسکوپ فضایی هابل است.
دکتر مبشر در گفت‌و‌گوی تفصیلی با خبرنگاران گروه علمی ایسنا علاوه بر ارائه توضیحاتی درباره کشف اخیر خود و همکارانش از آینده تلسکوپ هابل، تلسکوپ‌های جدید فضایی و نقش آنها در دورنمای مطالعات کیهان‌شناسی، ابعاد بی‌کران کیهان و نظریه‌های مطرح درباره آغاز و انجام آن، برخی دیگر از طرح‌های تحقیقاتی هابل و مباحث دیگر سخن گفته است.
تهیه نخستین نقشه سه‌بعدی از چارچوب ماده تاریک جهان
این کیهان‌شناس برجسته ایرانی که از محققان و نویسندگان مقاله نیچر درباره تهیه نخستین نقشه سه‌بعدی از چارچوب ماده تاریک جهان است، درباره این طرح اظهار داشت: در این طرح، ماده تاریک جهان را با ماده نورانی موجود در جهان مقایسه کردیم و با یافتن نقاطی که ماده تاریک وجود داشته و ماده نورانی وجود ندارد و یا نقاطی که همراه با ماده نورانی، ماده تاریک نیز وجود دارد، به این نتیجه رسیدیم که ماده نورانی که شب‌ها در آسمان رویت می‌شود، توام با ماده تاریک است که قابل رویت نمی‌باشد. وی افزود: با مطالعه سرعت حرکت کهکشان‌ها تصویری سه بعدی تهیه شد که توزیع این ماده در کهکشان‌ها را در جهان نشان می‌دهد. این تصویر بر روی جلد مجله نیچر به تاریخ 18 ژانویه 2007 به همراه مقاله‌ای منتشر شده است. به گزارش ایسنا، به بیانی دیگر، نور ناشی از کهکشان‌ها برای اینکه بتواند به ما برسد باید از میان ماده تاریک بگذرد. این ماده تاریک به واسطه جاذبه خود نور را خم می‌کند که این پدیده بسیار شبیه به خم شدن نور به هنگام گذشتن از یک عدسی است. انحراف نور، شکل پیش‌زمینه کهکشان‌ها را بهم می‌زند و به این ترتیب ما این کهکشان‌ها را در یک شکل به هم ریخته و غیرطبیعی می‌بینیم. نقشه توزیع ماده تاریک تاکیدی بر این مطلب است که خوشه‌های کهکشانی در بین ماده تاریک مستقر شده‌اند.
آینده «هابل»
نماینده آژانس فضایی اروپا (ESA) در موسسه تلسکوپ فضایی «هابل» در ادامه درباره دورنمای فعالیت تلسکوپ فضایی هابل اظهار کرد: حدود یک یا دو سال آینده شاتلی برای تعویض باتری‌ها و نصب یا تعمیر ژیروسکوپ و جهت‌یاب‌های هابل و نصب دستگاه‌های جدید روی آن به فضا پرتاب می‌شود که در این صورت عمر هابل حداقل پنج سال افزایش می‌یابد. تلسکوپ جانشین هابل (جیمزوب) در سال 2014 با فضانوردان تعلیم دیده به فضا پرتاب شده و در مدار زمین قرار می‌گیرد که زمان پرتاب آن به پروازهای آینده شاتل بستگی دارد. دکتر مبشر درباره مشکلات اعزام فضانورد به هابل گفت: تلسکوپ فضایی هابل ورای جو زمین در 350 مایلی بالای جو زمین و پایین‌تر از ایستگاه فضایی قرار دارد و اگر بخواهیم از هابل به ایستگاه فضایی برویم، برای تغییر مدار و حرکت به طرف بالا باید انرژی بیشتری صرف کنیم، بنابراین اگر شاتلی به ایستگاه فضایی فرستاده شود و ایرادی پیدا کند، فضانوردان می توانند در ایستگاه فضایی بمانند تا شاتل دیگری به فضا پرتاب شده و آنها را برگرداند اما اگر این شاتل در پرواز به طرف هابل، مشکلی پیدا کند، محلی برای استقرار فضانوردان در آن تعبیه نشده است.
وی افزود: چند ماه پیش یکی از دوربین‌های هابل که 70 درصد کار فعلی آن را انجام می‌داد، از کار افتاد و پس از دو هفته مشخص شد که مشکل از مدار الکترونیکی آن بوده و آن را با سیستم جانشینی ـ که در تلسکوپ برای زمان‌های اضطراری تعبیه شده بود ـ عوض کردند. دستگاه جدیدی که روی هابل نصب می‌شود، یک دوربین مادون قرمز بوده که می‌تواند تا عمق جهان و زمان به وجود آمدن اولین کهکشان‌ها را تا حدود 400، 500 میلیون سال بعد از بیگ بنگ نگاه کند. تلسکوپ «جیمز وب» عمق دید ما را تا «دوران تاریک» افزایش می‌دهد. دکتر مبشر درباره طرح تلسکوپ جایگزین هابل(جیمز وب) که قرار است تا چند سال دیگر در فضا مستقر شده و با قدرت بسیار بیشتر کاوش‌های هابل را دنبال کند، اظهار داشت: تلسکوپ «جیمز وب» با هدف نگاه به جهان قبل از دوران تاریک، در حال پیشرفت و تکمیل است. قطر آینه این تلسکوپ فضایی حدود 5/6 متر (بیش از سه برابر تلسکوپ هابل) و قدرت آن 9 تا 10 برابر هابل است. این تلسکوپ در مداری در فاصله یک و نیم میلیون کیلومتری زمین (ورای ماه) قرار می‌گیرد تا تشعشعات و حرارت تولید شده از زمین، روی آن تاثیر نگذاشته و اختلالی روی دستگاه‌های آن ایجاد نشود. وی خاطرنشان کرد: تلسکوپ جیمزوب که قابلیت تفکیک بسیار بالایی دارد می‌تواند کرات در حال تشکیل را مشاهده و سیارات دیگری همانند زمین را پیدا کند و درون کهکشان‌های بسیار دور را آشکار کند و برد دید بشر را تا قبل از دوران تاریک گسترش دهد.
«دوران تاریک» و سلطه هزاران ساله «هیدوژن» بر جهان
دکتر مبشر درباره دوران تاریک جهان گفت: دوران تاریک (DARK AGE) زمانی است که در طول آن هیچ کهکشان یا ستاره‌ای شکل نمی‌گرفت و جهان فقط در حال انبساط بود. جهان در آن دوران که از حدود 300 هزار سال بعد از انفجار بزرگ(بیگ‌بنگ) آغاز شد و چند صد هزار سال ادامه داشت، همانند هوای مه آلودی بود که چیزی در آن قابل رویت نیست و بعد از آن اولین ستاره‌ها و کهکشان‌ها مشاهده می‌شوند. انبساط جهان از لحظه بیگ بنگ آغاز شد که در اثر آن حرارت زیادی تولید شد که در اثر آن تمام جهان را نور فراگرفته بود و به علت وجود انرژی زیاد در فوتون‌ها، اتم‌ها و مولکول‌ها نمی‌توانستند شکل بگیرند و زمانی که به وجود می‌آمدند، متلاشی می‌شدند؛ تا زمانی که جهان منبسط و انرژی فوتون‌ها کم شد و در نتیجه بعد از یک حد بحرانی، کم‌کم اولین ستاره‌ها و کهکشان‌ها به وجود می‌آیند. وقتی دما کم شد به تدریج هیدروژن شکل گرفت و هیدروژن، بیشترین عنصری بود که به طور ملکولی در تمام جهان وجود داشت و مه ناشی از وجود هیدروژن در این دوره مانع از رویت کهکشان‌ها می‌شود اما پس از چند صد هزار سال فوتون‌های نوری ملکول‌های هیدروژن را یونیزه کرده و این مه کنار می‌رود.
«فراژرف» جنجالی و سوالات همچنان بی‌پاسخ ...
دکتر مبشر که از دانشمندان مسئول آشکارسازNikmouse تلسکوپ فضایی هابل است، نقش عمده‌ای در تهیه تصویر بی‌سابقه این تلسکوپ فضایی موسوم به «فراژرف» داشته که ژرف‌ترین نگاه بشر به جهان و سرآغاز پیدایش آن است. تصویر «فراژرف» برای نخستین بار امکان مطالعه نخستین کهکشان‌ها را که ستارگان آنها تنها چند صد میلیون سال پس از انفجار بزرگ متولد شدند، برای دانشمندان فراهم و فرضیه‌های تکامل کیهان را با چالشی اساسی مواجه کرد، به طوری که دانشمندانی که این تصویر را مطالعه می‌کنند آن را سوال برانگیز و یک معمای واقعی توصیف کرده‌اند. تصویر فراژرف با تلفیق تصاویر و داده‌های تلسکوپ‌های فضایی در ناحیه مرئی و آشکارساز « نیکموس» در ناحیه مادون قرمز و« اسپیتزر» - در طول موج‌های بلندتر - و نیز برخی تلسکوپ‌های زمینی 8 متری و 10 متری نظیر کک، جمینا و سوبارو حاصل شده و امکان بررسی روند شکل‌گیری کهکشان‌ها را فراهم می‌کند.
نماینده آژانس فضایی اروپا (ESA) در موسسه تلسکوپ فضایی «هابل» درباره تصویر فراژرف تهیه شده توسط هابل گفت: «فراژرف» عمیق‌ترین تصویری است که تاکنون بشر دیده است. وقتی به اعماق فضا می‌نگریم - به دلیل محدود بودن سرعت نور و در نتیجه زمانی که طول می‌کشد تا نور به ما برسد-، گویی در زمان به عقب نگاه می‌کنیم، در نتیجه کهکشان‌ها را آن طور که بوده‌اند می‌بینیم، نه آن طور که در حال حاضر هستند و هر چه دورتر برویم، گویی به ابتدای جهان نزدیک‌تر می‌شویم. وی در گفت‌و‌گو با ایسنا افزود: در تصویر فراژرف، کهکشانی را رویت کردیم که حدود 600 میلیون سال پس از «بیگ بنگ»(انفجار بزرگ) به وجود آمده و فاصله آن با ما 12 میلیارد سال است و جرمی نزدیک به صد هزار میلیون برابر جرم خورشید دارد و این سوال پیش می‌آید که در مدت زمان کوتاهی از ابتدای جهان، چطور توانسته چنین جرم زیادی را کسب کند. در ادامه مطالعات، تعداد بیشتری از این نوع کهکشان‌ها را پیدا کردیم و مشغول مطالعه هستیم که در صورت صحیح بودن نتایج، تئوری‌های موجود در زمینه پیدایش کهکشان‌ها را زیر سؤال می‌برد.
دکتر مبشر تصریح کرد: این کهکشان‌ها از ستاره‌های پیر تشکیل شده‌اند و اگر فرض کنیم تمام جهان به یک شکل و نظیر همان نقطه‌ای است که ما این مطالعات را انجام داده‌ایم؛ پس در کل جهان این کهکشان‌های غول پیکر پراکنده هستند. براساس تئوری‌های موجود، کهکشان‌های بزرگ در اثر ادغام کهکشان‌های کوچکتر به وجود می‌آیند، اما نکته اینجاست که کهکشان‌های یاد شده آنقدر زود در طول عمر جهان به وجود آمده‌اند که فرصتی نبوده تا کهکشان‌های کوچک به وجود آمده و با هم ادغام شوند و تنها در صورت تلقی پیدایش ناگهانی این کهکشان‌ها در اثر توده گاز و ابر، می‌توان این مساله را توجیه کرد که صحت این تئوری هنوز به اثبات نرسیده است.
«فراژرف» دیگری در راه است ...
وی که سال گذشته از تهیه تصویر فراژرف دیگری خبر داده بود با اشاره به این که فراژرف دوم تا حد زیادی تهیه شده است، اظهار داشت: هدف از تهیه فراژرف دوم رویت کهکشان‌های موجود در فاصله دورتر(نزدیک به 13 میلیارد سال) است که عمق آن تقریبا به اندازه تصویر فراژرف اول است ولی سطحی به مراتب وسیع‌تر را می‌پوشاند. دکتر مبشر خاطرنشان کرد: بروز مشکلاتی در تلسکوپ هابل و وقفه‌ای که در کار آن ایجاد شد، تهیه این تصویر را چند ماهی به تاخیر انداخت چون باید چند ماه صبر کرد تا مجددا در موقعیت مناسب برای تصویربرداری قرار بگیریم.
این کیهان شناس برجسته ایرانی خاطرنشان کرد: تلسکوپ فضایی هابل دارای سه آشکارساز است که یکی از آنها موسوم به ACS در طیف مرئی، یکی در طیف مادون قرمز (نیک ماوس) و دیگری در ناحیه ماورای بنفش عمل می‌کنند. در تهیه تصویر فراژرف دوم از آشکارساز‌های نیک ماوس و ACS استفاده می‌شود. جهان عرصه رقابت چند میلیارد ساله انرژی و ماده تاریک است.
این استاد ایرانی و رتبه اول بخش خارجی بیستمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی در ادامه درباره مساله انرژی تاریک که همواره یکی از مهمترین سوالات کیهان‌شناسی بوده است، اظهار داشت: با مطالعه ابرنواخترها و سوپرنوواها که در طول چندین ماه به وسیله هابل یافت شده‌اند و به دلیل درخشندگی زیاد در کهکشان‌های دور دست هم مشاهده می‌شوند، فاصله خودمان تا کهکشان‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهیم و با مقایسه این فاصله با سرعت ابرنواخترها، اطلاعاتی درباره هندسه جهان، دینامیک و سرعت حرکت جهان به دست می‌آوریم.
مطالعات انجام شده نشان داده که فاصله ابرنواخترها تا ما، کمتر از چیزی است که به وسیله تئوری محاسبه شده بود؛ پس ایرادی در تئوری‌ها وجود دارد که چیزی که آن را حل می‌کند، انرژی تاریک و ورود آن به محاسبات است. وی در گفت‌و‌گو با ایسنا خاطرنشان کرد: جهان از ابتدای لحظه بیگ بنگ در حال انبساط است که به دلیل وجود ماده تاریک که 99 درصد ماده موجود در جهان را تشکیل می‌دهد(این مصاحبه قدیمی ست یا ایشان آخرین محاسبه ها را نمیداند؟)، سرعت آن در حال کم شدن است. ماده تاریک اگرچه قابل مشاهده نیست ولی جرم دارد و سبب کم شدن سرعت انبساط جهان می‌شود اما پس از دوره‌ای که جهان حدود 70 درصد از عمر کنونی‌اش را داشته، میزان کاسته شدن شتاب انبساط جهان تغییر یافته(یعنی زمانی که عرش دربند شد) و سرعت انبساط افزایش یافته و این چیزی است که با مشاهدات اخیر نشان داده شده است که علت آن انرژی تاریک است که فشار منفی ایجاد کرده و نیروی جاذبه، خاصیت دافعه پیدا می‌کند و کهکشهان‌ها از هم دور می‌شوند.
دکتر مبشر تصریح کرد: از ابتدای جهان رقابتی میان ماده تاریک و انرژی تاریک بوده و در برهه‌ای از زمان(بله حدود ٥ میلیارد سال پیش- یعنی زمانی که عرش دربند شد) که ما نیز در آن حضور داریم، اثر انرژی تاریک بیشتر می‌شود و در صورت ادامه یافتن این انبساط، تا ابد سرعت انبساط زیاد می‌شود.
«بزرگترین اشتباه زندگی» انشتین، اشتباه نبود! به گفته وی، اولین بار انیشتین به صورت تئوری به وجود انرژی تاریک پی برد و از آن به عنوان یک ثابت کیهانی در معادلات خود استفاده کرد و متوجه شد معادلاتش انبساط جهان را پیش بینی می‌کند اما به دلیل تصور ساکن بودن جهان، آن را باور نکرد و ثابتی به معادلات ثابت جهانی اضافه کرد که در اثر آن سرعت انبساط جهان کم شده و جهان ثابت می‌شود و وقتی انبساط جهان کشف شد، اعلام کرد که بزرگترین اشتباه زندگی‌اش را انجام داده و تا حدود 50 سال ثابت کیهانی رد شده بود اما در حال حاضر دوباره به وجود آن پی برده‌اند.
دکتر مبشر در گفت‌و‌گو با ایسنا تصریح کرد: تاکنون دو گروه بر وجود ثابت کیهانی تاکید دارند که یکی گروه تلسکوپ فضایی هابل و دیگری گروهی در دانشگاه برکلی کالیفرنیا هستند که در حال طراحی پروژه فضایی به نام «استپ» هستند که بتواند هزاران ابر نواختر پیدا کنند و به کمک آنها این مساله ثابت شود. «کاسموس» تلاشی دیگر برای شناخت نحوه تکامل کهکشان‌ها دانشمند ایرانی سازمان فضایی اروپا (اسا) در ادامه گفت و گو با خبرنگاران ایسنا درباره سایر پروژه‌های خود در موسسه هابل گفت: یکی دیگر از طرح‌های هابل که مسئولیت اصلی آن را بر عهده دارم پروژه‌ای موسوم به «کاسموس» است که طی آن تلاش می‌کنیم که در سطحی نسبتا بزرگ (2 درجه در 2 درجه) ساختار جهان، نحوه تشکیل خوشه‌های کهکشانی و .... را مشاهده و بررسی کنیم که با توجه به قابلیت تفکیک بالای هابل و گستره دید وسیع آن امیدواریم که به نتایج قابل توجهی درباره نحوه تشکیل جهان دست پیدا کنیم.
در این بررسی جهان در عمق‌های مختلف (دوره‌های زمانی مختلف) بررسی می‌شود که از این طریق حدود دو میلیون کهکشان پیدا شده است. کلکسیون کهکشان‌ها از بیضوی‌های پیر تا حلزونی‌های جوان دکتر مبشر در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو با اشاره به تنوع اشکال و ساختار کهکشان‌ها درباره اطلاعاتی که می‌توان با بررسی تصاویر تهیه شده از کهکشان‌ها کسب کرد، گفت: به عنوان نمونه کهکشان‌های بیضوی ستاره‌های پیرتری نسبت به کهکشان‌های حلزونی دارند که این به دلیل حالت ریلکس کهکشان‌های بیضوی است که در نقاطی که چگالی کهکشان‌ها زیاد است، در اثر برخورد با کهکشان‌های اطراف، گاز آنها از بین رفته و نمی‌توانند ستاره تولید کنند، پس ستاره‌های باقی مانده پیر هستند و شکل کهکشان مرتب است اما در کهکشان‌های حلزونی ستاره‌ها در حال شکل گیری بوده و چگالی بین کهکشان‌ها کم است و برخورد کهکشانی کمتر صورت می‌گیرد و ستاره‌ها در بازوهای حلزونی بیشتر مشاهده می‌شوند که از روی رنگ کهکشان‌ها قابل مشاهده است به طوری که رنگ قرمز کهکشان‌ها دلیل بر وجود ستاره‌های پیر و رنگ آبی دلیل بر جوان بودن ستاره‌ها است.
وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در مورد کهکشان راه شیری که کهکشانی حلزونی شکل است، حدود 50 ستاره در هر سال شکل میگیرند که این تعداد در کهکشان‌های بیضوی بسیار کمتر بوده و به سه، چهار ستاره در سال نیز می‌رسد. ما در کجای جهان ایستاده‌ایم؟ دکتر مبشر در ادامه گفت‌و‌گو با ایسنا درباره محل قرارگیری منظومه خورشیدی و زمین گفت: ما روی یکی از بازوهای کهکشان حلزونی شکل راه شیری و در گوشه‌ای از کهکشان قرار داریم که اگر از کهکشان‌های دیگر به این نقطه بنگریم اصلا مورد توجه قرار نمی‌گیرد و 30 سال طول می‌کشد تا نور خورشید از کهکشان ما خارج شود. در اطراف ما ستاره‌ها در حال شکل گیری هستند و ما در حال حرکت در کهکشان هستیم اما به سمت خاصی کشیده نمی‌شویم. وی خاطرنشان کرد: کهکشان ما در حال گردش به دور خورشید(?!!...)است که این امر سبب تغییر شکل بازوها می‌شود. ما در گروهی تحت عنوان LOCAL GROUP هستیم که کهکشان‌های موجود در آن ممکن است در زمانی به هم برخورد کنند. آندرومدا یکی از نزدیکترین کهکشان‌ها به کهکشان ماست که در فاصله‌ای حدود چهار میلیون سال نوری ما قرار دارد.
به گزارش سرویس علمی - پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، نام این دانشمند برجسته ایرانی که به واسطه نقش شایانی که در تهیه و بررسی ژرف‌ترین تصویر از جهان موسوم به «فراژرف» داشته، در محافل کیهان‌شناسی جهان کاملا شناخته شده است، در هفته‌های اخیر نیز در پی یکی دیگر از موفقیت‌های برجسته کیهان‌شناسی سال‌های اخیر که تهیه نخستین نقشه سه‌بعدی از چارچوب ماده تاریک جهان بوده، بار دیگر مطرح شده است. این موفقیت علمی چندی پیش در یک کنفرانس خبری در دویست و نهمین نشست انجمن ستاره‌شناسی آمریکا در واشنگتن اعلام و در قالب مقاله‌ای در مجله نیچر گزارش شد.
این پژوهش بهترین مدرک علمی، عنوان شده که الگویی از توزیع کهکشان‌ها را در پی توزیع ماده تاریک ارائه می‌کند. این تحقیق که حاصل 1000 ساعت رصد توسط تلسکوپ فضایی هابل بوده است، تایید زیبایی از تئوری‌های استاندارد برای توضیح نحوه تکامل ساختارها در کائنات طی میلیاردها سال ارائه داده و در حالی که مطالعات قبلی بر روی ماده تاریک وابسته به شبیه‌سازی‌ها بوده، یافته اخیر جزئیات توزیع ماده تاریک را در مقیاس گسترده به شکل سه بعدی ارائه کرده است.
دکتر مبشر که در سال‌های اخیر علی‌رغم مسئولیت‌ها و مشغله فراوان علمی بارها به ایران سفر کرده و هر بار نشست‌ها و سخنرانی‌هایی در مجامع علمی و دانشگاهی کشور داشته است، انگیزه خود را از حضور مستمر در محافل دانشجویی کشور، تشویق و تقویت روح خودباوری جوانان ایرانی در عرصه‌های علمی پژوهشی عنوان کرده و معتقدست در سایه تلاش و موفقیت جوانان ایرانی امروز حتی در مراکز علمی بزرگ دنیا نظیر ناسا دیدگاه مثبتی نسبت به محققان ایرانی به وجود آمده است.
دکتر بهرام مبشر که در سال 1337 در تهران متولد شده، دیپلم ریاضی را از دبیرستان البرز و لیسانس فیزیک را از مدرسه عالی پارس دریافت کرده و سپس به انگلستان رفته و تحصیلات فوق لیسانس و دکتری خود را در رشته کیهان‌شناسی مشاهداتی در دانشگاه «دورهام» انگلستان پشت سر گذاشته است. وی پس از دریافت درجه فوق‌لیسانس مهندسی اپتوالکترونیک و دیپلم مهندسی میکروویو از دانشگاه لندن، مدت هشت سال در این دانشگاه به تدریس و تحقیق اشتغال داشته و از چند سال قبل در موسسه تلسکوپ فضایی هابل در ناسا فعالیت دارد. دکتر مبشر در حال حاضر نماینده سازمان فضایی اروپا (ESA) در ناسا و از دانشمندان مسئول آشکارساز Nikmouse تلسکوپ فضایی هابل است.
دکتر مبشر در گفت‌و‌گوی تفصیلی با خبرنگاران گروه علمی ایسنا علاوه بر ارائه توضیحاتی درباره کشف اخیر خود و همکارانش از آینده تلسکوپ هابل، تلسکوپ‌های جدید فضایی و نقش آنها در دورنمای مطالعات کیهان‌شناسی، ابعاد بی‌کران کیهان و نظریه‌های مطرح درباره آغاز و انجام آن، برخی دیگر از طرح‌های تحقیقاتی هابل و مباحث دیگر سخن گفته است.
تهیه نخستین نقشه سه‌بعدی از چارچوب ماده تاریک جهان
این کیهان‌شناس برجسته ایرانی که از محققان و نویسندگان مقاله نیچر درباره تهیه نخستین نقشه سه‌بعدی از چارچوب ماده تاریک جهان است، درباره این طرح اظهار داشت: در این طرح، ماده تاریک جهان را با ماده نورانی موجود در جهان مقایسه کردیم و با یافتن نقاطی که ماده تاریک وجود داشته و ماده نورانی وجود ندارد و یا نقاطی که همراه با ماده نورانی، ماده تاریک نیز وجود دارد، به این نتیجه رسیدیم که ماده نورانی که شب‌ها در آسمان رویت می‌شود، توام با ماده تاریک است که قابل رویت نمی‌باشد. وی افزود: با مطالعه سرعت حرکت کهکشان‌ها تصویری سه بعدی تهیه شد که توزیع این ماده در کهکشان‌ها را در جهان نشان می‌دهد. این تصویر بر روی جلد مجله نیچر به تاریخ 18 ژانویه 2007 به همراه مقاله‌ای منتشر شده است. به گزارش ایسنا، به بیانی دیگر، نور ناشی از کهکشان‌ها برای اینکه بتواند به ما برسد باید از میان ماده تاریک بگذرد. این ماده تاریک به واسطه جاذبه خود نور را خم می‌کند که این پدیده بسیار شبیه به خم شدن نور به هنگام گذشتن از یک عدسی است. انحراف نور، شکل پیش‌زمینه کهکشان‌ها را بهم می‌زند و به این ترتیب ما این کهکشان‌ها را در یک شکل به هم ریخته و غیرطبیعی می‌بینیم. نقشه توزیع ماده تاریک تاکیدی بر این مطلب است که خوشه‌های کهکشانی در بین ماده تاریک مستقر شده‌اند.
آینده «هابل»
نماینده آژانس فضایی اروپا (ESA) در موسسه تلسکوپ فضایی «هابل» در ادامه درباره دورنمای فعالیت تلسکوپ فضایی هابل اظهار کرد: حدود یک یا دو سال آینده شاتلی برای تعویض باتری‌ها و نصب یا تعمیر ژیروسکوپ و جهت‌یاب‌های هابل و نصب دستگاه‌های جدید روی آن به فضا پرتاب می‌شود که در این صورت عمر هابل حداقل پنج سال افزایش می‌یابد. تلسکوپ جانشین هابل (جیمزوب) در سال 2014 با فضانوردان تعلیم دیده به فضا پرتاب شده و در مدار زمین قرار می‌گیرد که زمان پرتاب آن به پروازهای آینده شاتل بستگی دارد. دکتر مبشر درباره مشکلات اعزام فضانورد به هابل گفت: تلسکوپ فضایی هابل ورای جو زمین در 350 مایلی بالای جو زمین و پایین‌تر از ایستگاه فضایی قرار دارد و اگر بخواهیم از هابل به ایستگاه فضایی برویم، برای تغییر مدار و حرکت به طرف بالا باید انرژی بیشتری صرف کنیم، بنابراین اگر شاتلی به ایستگاه فضایی فرستاده شود و ایرادی پیدا کند، فضانوردان می توانند در ایستگاه فضایی بمانند تا شاتل دیگری به فضا پرتاب شده و آنها را برگرداند اما اگر این شاتل در پرواز به طرف هابل، مشکلی پیدا کند، محلی برای استقرار فضانوردان در آن تعبیه نشده است.
وی افزود: چند ماه پیش یکی از دوربین‌های هابل که 70 درصد کار فعلی آن را انجام می‌داد، از کار افتاد و پس از دو هفته مشخص شد که مشکل از مدار الکترونیکی آن بوده و آن را با سیستم جانشینی ـ که در تلسکوپ برای زمان‌های اضطراری تعبیه شده بود ـ عوض کردند. دستگاه جدیدی که روی هابل نصب می‌شود، یک دوربین مادون قرمز بوده که می‌تواند تا عمق جهان و زمان به وجود آمدن اولین کهکشان‌ها را تا حدود 400، 500 میلیون سال بعد از بیگ بنگ نگاه کند. تلسکوپ «جیمز وب» عمق دید ما را تا «دوران تاریک» افزایش می‌دهد. دکتر مبشر درباره طرح تلسکوپ جایگزین هابل(جیمز وب) که قرار است تا چند سال دیگر در فضا مستقر شده و با قدرت بسیار بیشتر کاوش‌های هابل را دنبال کند، اظهار داشت: تلسکوپ «جیمز وب» با هدف نگاه به جهان قبل از دوران تاریک، در حال پیشرفت و تکمیل است. قطر آینه این تلسکوپ فضایی حدود 5/6 متر (بیش از سه برابر تلسکوپ هابل) و قدرت آن 9 تا 10 برابر هابل است. این تلسکوپ در مداری در فاصله یک و نیم میلیون کیلومتری زمین (ورای ماه) قرار می‌گیرد تا تشعشعات و حرارت تولید شده از زمین، روی آن تاثیر نگذاشته و اختلالی روی دستگاه‌های آن ایجاد نشود. وی خاطرنشان کرد: تلسکوپ جیمزوب که قابلیت تفکیک بسیار بالایی دارد می‌تواند کرات در حال تشکیل را مشاهده و سیارات دیگری همانند زمین را پیدا کند و درون کهکشان‌های بسیار دور را آشکار کند و برد دید بشر را تا قبل از دوران تاریک گسترش دهد.
«دوران تاریک» و سلطه هزاران ساله «هیدوژن» بر جهان
دکتر مبشر درباره دوران تاریک جهان گفت: دوران تاریک (DARK AGE) زمانی است که در طول آن هیچ کهکشان یا ستاره‌ای شکل نمی‌گرفت و جهان فقط در حال انبساط بود. جهان در آن دوران که از حدود 300 هزار سال بعد از انفجار بزرگ(بیگ‌بنگ) آغاز شد و چند صد هزار سال ادامه داشت، همانند هوای مه آلودی بود که چیزی در آن قابل رویت نیست و بعد از آن اولین ستاره‌ها و کهکشان‌ها مشاهده می‌شوند. انبساط جهان از لحظه بیگ بنگ آغاز شد که در اثر آن حرارت زیادی تولید شد که در اثر آن تمام جهان را نور فراگرفته بود و به علت وجود انرژی زیاد در فوتون‌ها، اتم‌ها و مولکول‌ها نمی‌توانستند شکل بگیرند و زمانی که به وجود می‌آمدند، متلاشی می‌شدند؛ تا زمانی که جهان منبسط و انرژی فوتون‌ها کم شد و در نتیجه بعد از یک حد بحرانی، کم‌کم اولین ستاره‌ها و کهکشان‌ها به وجود می‌آیند. وقتی دما کم شد به تدریج هیدروژن شکل گرفت و هیدروژن، بیشترین عنصری بود که به طور ملکولی در تمام جهان وجود داشت و مه ناشی از وجود هیدروژن در این دوره مانع از رویت کهکشان‌ها می‌شود اما پس از چند صد هزار سال فوتون‌های نوری ملکول‌های هیدروژن را یونیزه کرده و این مه کنار می‌رود.
«فراژرف» جنجالی و سوالات همچنان بی‌پاسخ ...
دکتر مبشر که از دانشمندان مسئول آشکارسازNikmouse تلسکوپ فضایی هابل است، نقش عمده‌ای در تهیه تصویر بی‌سابقه این تلسکوپ فضایی موسوم به «فراژرف» داشته که ژرف‌ترین نگاه بشر به جهان و سرآغاز پیدایش آن است. تصویر «فراژرف» برای نخستین بار امکان مطالعه نخستین کهکشان‌ها را که ستارگان آنها تنها چند صد میلیون سال پس از انفجار بزرگ متولد شدند، برای دانشمندان فراهم و فرضیه‌های تکامل کیهان را با چالشی اساسی مواجه کرد، به طوری که دانشمندانی که این تصویر را مطالعه می‌کنند آن را سوال برانگیز و یک معمای واقعی توصیف کرده‌اند. تصویر فراژرف با تلفیق تصاویر و داده‌های تلسکوپ‌های فضایی در ناحیه مرئی و آشکارساز « نیکموس» در ناحیه مادون قرمز و« اسپیتزر» - در طول موج‌های بلندتر - و نیز برخی تلسکوپ‌های زمینی 8 متری و 10 متری نظیر کک، جمینا و سوبارو حاصل شده و امکان بررسی روند شکل‌گیری کهکشان‌ها را فراهم می‌کند.
نماینده آژانس فضایی اروپا (ESA) در موسسه تلسکوپ فضایی «هابل» درباره تصویر فراژرف تهیه شده توسط هابل گفت: «فراژرف» عمیق‌ترین تصویری است که تاکنون بشر دیده است. وقتی به اعماق فضا می‌نگریم - به دلیل محدود بودن سرعت نور و در نتیجه زمانی که طول می‌کشد تا نور به ما برسد-، گویی در زمان به عقب نگاه می‌کنیم، در نتیجه کهکشان‌ها را آن طور که بوده‌اند می‌بینیم، نه آن طور که در حال حاضر هستند و هر چه دورتر برویم، گویی به ابتدای جهان نزدیک‌تر می‌شویم. وی در گفت‌و‌گو با ایسنا افزود: در تصویر فراژرف، کهکشانی را رویت کردیم که حدود 600 میلیون سال پس از «بیگ بنگ»(انفجار بزرگ) به وجود آمده و فاصله آن با ما 12 میلیارد سال است و جرمی نزدیک به صد هزار میلیون برابر جرم خورشید دارد و این سوال پیش می‌آید که در مدت زمان کوتاهی از ابتدای جهان، چطور توانسته چنین جرم زیادی را کسب کند. در ادامه مطالعات، تعداد بیشتری از این نوع کهکشان‌ها را پیدا کردیم و مشغول مطالعه هستیم که در صورت صحیح بودن نتایج، تئوری‌های موجود در زمینه پیدایش کهکشان‌ها را زیر سؤال می‌برد.
دکتر مبشر تصریح کرد: این کهکشان‌ها از ستاره‌های پیر تشکیل شده‌اند و اگر فرض کنیم تمام جهان به یک شکل و نظیر همان نقطه‌ای است که ما این مطالعات را انجام داده‌ایم؛ پس در کل جهان این کهکشان‌های غول پیکر پراکنده هستند. براساس تئوری‌های موجود، کهکشان‌های بزرگ در اثر ادغام کهکشان‌های کوچکتر به وجود می‌آیند، اما نکته اینجاست که کهکشان‌های یاد شده آنقدر زود در طول عمر جهان به وجود آمده‌اند که فرصتی نبوده تا کهکشان‌های کوچک به وجود آمده و با هم ادغام شوند و تنها در صورت تلقی پیدایش ناگهانی این کهکشان‌ها در اثر توده گاز و ابر، می‌توان این مساله را توجیه کرد که صحت این تئوری هنوز به اثبات نرسیده است.
«فراژرف» دیگری در راه است ...
وی که سال گذشته از تهیه تصویر فراژرف دیگری خبر داده بود با اشاره به این که فراژرف دوم تا حد زیادی تهیه شده است، اظهار داشت: هدف از تهیه فراژرف دوم رویت کهکشان‌های موجود در فاصله دورتر(نزدیک به 13 میلیارد سال) است که عمق آن تقریبا به اندازه تصویر فراژرف اول است ولی سطحی به مراتب وسیع‌تر را می‌پوشاند. دکتر مبشر خاطرنشان کرد: بروز مشکلاتی در تلسکوپ هابل و وقفه‌ای که در کار آن ایجاد شد، تهیه این تصویر را چند ماهی به تاخیر انداخت چون باید چند ماه صبر کرد تا مجددا در موقعیت مناسب برای تصویربرداری قرار بگیریم.
این کیهان شناس برجسته ایرانی خاطرنشان کرد: تلسکوپ فضایی هابل دارای سه آشکارساز است که یکی از آنها موسوم به ACS در طیف مرئی، یکی در طیف مادون قرمز (نیک ماوس) و دیگری در ناحیه ماورای بنفش عمل می‌کنند. در تهیه تصویر فراژرف دوم از آشکارساز‌های نیک ماوس و ACS استفاده می‌شود. جهان عرصه رقابت چند میلیارد ساله انرژی و ماده تاریک است.
این استاد ایرانی و رتبه اول بخش خارجی بیستمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی در ادامه درباره مساله انرژی تاریک که همواره یکی از مهمترین سوالات کیهان‌شناسی بوده است، اظهار داشت: با مطالعه ابرنواخترها و سوپرنوواها که در طول چندین ماه به وسیله هابل یافت شده‌اند و به دلیل درخشندگی زیاد در کهکشان‌های دور دست هم مشاهده می‌شوند، فاصله خودمان تا کهکشان‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهیم و با مقایسه این فاصله با سرعت ابرنواخترها، اطلاعاتی درباره هندسه جهان، دینامیک و سرعت حرکت جهان به دست می‌آوریم.
مطالعات انجام شده نشان داده که فاصله ابرنواخترها تا ما، کمتر از چیزی است که به وسیله تئوری محاسبه شده بود؛ پس ایرادی در تئوری‌ها وجود دارد که چیزی که آن را حل می‌کند، انرژی تاریک و ورود آن به محاسبات است. وی در گفت‌و‌گو با ایسنا خاطرنشان کرد: جهان از ابتدای لحظه بیگ بنگ در حال انبساط است که به دلیل وجود ماده تاریک که 99 درصد ماده موجود در جهان را تشکیل می‌دهد(این مصاحبه قدیمی ست یا ایشان آخرین محاسبه ها را نمیداند؟)، سرعت آن در حال کم شدن است. ماده تاریک اگرچه قابل مشاهده نیست ولی جرم دارد و سبب کم شدن سرعت انبساط جهان می‌شود اما پس از دوره‌ای که جهان حدود 70 درصد از عمر کنونی‌اش را داشته، میزان کاسته شدن شتاب انبساط جهان تغییر یافته(یعنی زمانی که عرش دربند شد) و سرعت انبساط افزایش یافته و این چیزی است که با مشاهدات اخیر نشان داده شده است که علت آن انرژی تاریک است که فشار منفی ایجاد کرده و نیروی جاذبه، خاصیت دافعه پیدا می‌کند و کهکشهان‌ها از هم دور می‌شوند.
دکتر مبشر تصریح کرد: از ابتدای جهان رقابتی میان ماده تاریک و انرژی تاریک بوده و در برهه‌ای از زمان(بله حدود ٥ میلیارد سال پیش- یعنی زمانی که عرش دربند شد) که ما نیز در آن حضور داریم، اثر انرژی تاریک بیشتر می‌شود و در صورت ادامه یافتن این انبساط، تا ابد سرعت انبساط زیاد می‌شود.
«بزرگترین اشتباه زندگی» انشتین، اشتباه نبود! به گفته وی، اولین بار انیشتین به صورت تئوری به وجود انرژی تاریک پی برد و از آن به عنوان یک ثابت کیهانی در معادلات خود استفاده کرد و متوجه شد معادلاتش انبساط جهان را پیش بینی می‌کند اما به دلیل تصور ساکن بودن جهان، آن را باور نکرد و ثابتی به معادلات ثابت جهانی اضافه کرد که در اثر آن سرعت انبساط جهان کم شده و جهان ثابت می‌شود و وقتی انبساط جهان کشف شد، اعلام کرد که بزرگترین اشتباه زندگی‌اش را انجام داده و تا حدود 50 سال ثابت کیهانی رد شده بود اما در حال حاضر دوباره به وجود آن پی برده‌اند.
دکتر مبشر در گفت‌و‌گو با ایسنا تصریح کرد: تاکنون دو گروه بر وجود ثابت کیهانی تاکید دارند که یکی گروه تلسکوپ فضایی هابل و دیگری گروهی در دانشگاه برکلی کالیفرنیا هستند که در حال طراحی پروژه فضایی به نام «استپ» هستند که بتواند هزاران ابر نواختر پیدا کنند و به کمک آنها این مساله ثابت شود. «کاسموس» تلاشی دیگر برای شناخت نحوه تکامل کهکشان‌ها دانشمند ایرانی سازمان فضایی اروپا (اسا) در ادامه گفت و گو با خبرنگاران ایسنا درباره سایر پروژه‌های خود در موسسه هابل گفت: یکی دیگر از طرح‌های هابل که مسئولیت اصلی آن را بر عهده دارم پروژه‌ای موسوم به «کاسموس» است که طی آن تلاش می‌کنیم که در سطحی نسبتا بزرگ (2 درجه در 2 درجه) ساختار جهان، نحوه تشکیل خوشه‌های کهکشانی و .... را مشاهده و بررسی کنیم که با توجه به قابلیت تفکیک بالای هابل و گستره دید وسیع آن امیدواریم که به نتایج قابل توجهی درباره نحوه تشکیل جهان دست پیدا کنیم.
در این بررسی جهان در عمق‌های مختلف (دوره‌های زمانی مختلف) بررسی می‌شود که از این طریق حدود دو میلیون کهکشان پیدا شده است. کلکسیون کهکشان‌ها از بیضوی‌های پیر تا حلزونی‌های جوان دکتر مبشر در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو با اشاره به تنوع اشکال و ساختار کهکشان‌ها درباره اطلاعاتی که می‌توان با بررسی تصاویر تهیه شده از کهکشان‌ها کسب کرد، گفت: به عنوان نمونه کهکشان‌های بیضوی ستاره‌های پیرتری نسبت به کهکشان‌های حلزونی دارند که این به دلیل حالت ریلکس کهکشان‌های بیضوی است که در نقاطی که چگالی کهکشان‌ها زیاد است، در اثر برخورد با کهکشان‌های اطراف، گاز آنها از بین رفته و نمی‌توانند ستاره تولید کنند، پس ستاره‌های باقی مانده پیر هستند و شکل کهکشان مرتب است اما در کهکشان‌های حلزونی ستاره‌ها در حال شکل گیری بوده و چگالی بین کهکشان‌ها کم است و برخورد کهکشانی کمتر صورت می‌گیرد و ستاره‌ها در بازوهای حلزونی بیشتر مشاهده می‌شوند که از روی رنگ کهکشان‌ها قابل مشاهده است به طوری که رنگ قرمز کهکشان‌ها دلیل بر وجود ستاره‌های پیر و رنگ آبی دلیل بر جوان بودن ستاره‌ها است.
وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در مورد کهکشان راه شیری که کهکشانی حلزونی شکل است، حدود 50 ستاره در هر سال شکل میگیرند که این تعداد در کهکشان‌های بیضوی بسیار کمتر بوده و به سه، چهار ستاره در سال نیز می‌رسد. ما در کجای جهان ایستاده‌ایم؟ دکتر مبشر در ادامه گفت‌و‌گو با ایسنا درباره محل قرارگیری منظومه خورشیدی و زمین گفت: ما روی یکی از بازوهای کهکشان حلزونی شکل راه شیری و در گوشه‌ای از کهکشان قرار داریم که اگر از کهکشان‌های دیگر به این نقطه بنگریم اصلا مورد توجه قرار نمی‌گیرد و 30 سال طول می‌کشد تا نور خورشید از کهکشان ما خارج شود. در اطراف ما ستاره‌ها در حال شکل گیری هستند و ما در حال حرکت در کهکشان هستیم اما به سمت خاصی کشیده نمی‌شویم. وی خاطرنشان کرد: کهکشان ما در حال گردش به دور خورشید(?!!...)است که این امر سبب تغییر شکل بازوها می‌شود. ما در گروهی تحت عنوان LOCAL GROUP هستیم که کهکشان‌های موجود در آن ممکن است در زمانی به هم برخورد کنند. آندرومدا یکی از نزدیکترین کهکشان‌ها به کهکشان ماست که در فاصله‌ای حدود چهار میلیون سال نوری ما قرار دارد.
حال ببینیم قرآن کریم در این
زمینه یعنی شکل گیری مراحل تکامل کیهان چه گفته است: سوره نازعات- آیات
27-30:
آیا آفرینش
شما سختتر است یا بنای کیهان؟ بالای آن را بلندگردانید(مبنای طراحی کیهان بر گسترش
قرارگرفت). پس آن را درست کرد وبیاراست(کیهان سامان یافت). و تاریک و روشنش را
مشخص ساخت(بخشهای روشن کیهان نمود یافتند). پس از آن زمین را بگسترانید(مانند
سیلابهای آتش فشانی که پس از سردشدن شکل میگیرند بخشهایی از کیهان سرد شدند).
بیرون آورد از آن آب و گیاهش را(زندگی گیاهی آغاز شد) و کوهها را موجب استواریش
ساخت(دورانهایی را گذراند که به دورانهای زمینشناسی مشهورند و این روند در بخشهای
زیادی از کیهان انجام گرفت).
ما در جهانی فوق‌العاده سرد زندگی می‌کنیم!
دکتر مبشر با بیان اینکه طبق یک اصل کیهان شناسی، توزیع ماده در جهان همگن و ایزوتروپ است به گونه‌ای که در تمام جهات توزیع کهکشان‌ها یکسان است، درباره دمای جهان گفت: در لحظه بیگ بنگ تابش و حرارت شدیدی وجود داشته که این سؤال پیش می‌آید که الان آن تابش کجاست. باید گفت در اثر انبساط جهان، این حرارت به شدت کم شده و دما جهان به 270 ـ درجه سانتیگراد رسیده که در تمام جهان یکسان است و یکی از بازمانده‌های ابتدای جهان و لحظه بیگ بنگ است. البته در نقاطی که ستاره‌ها در حال شکل گیری هستند دما میلیون‌ها درجه است اما در کل کیهان، دما 3 درجه کلوین است.
از ماورای جهان قابل مشاهده چه خبر؟
کیهان‌شناس برجسته ایرانی در ادامه درباره حد و مرز جهان قابل مشاهد و آنچه در ماورای آن قابل تصورست، گفت: جهان قابل مشاهده حد و مرزی دارد و در ورای آن، جهانی است که ما آن را مشاهده نمی‌کنیم و در واقع حد کل جهان قابل اندازه‌گیری نیست. برای محاسبه آن بیشترین سرعت (سرعت نور) را که 300 هزار کیلومتر در ثانیه است را در بیشترین زمان در جهان (عمر جهان) که 13 میلیارد سال است ضرب کنیم که عدد حاصل فاصله‌ای را به ما می‌دهد که «بیشترین فاصله موجود در جهان» (افق) است و ورای آن را هیچگاه بشر نمی‌تواند ببیند و شعاع جهان مرئی از این میزان بیشتر نیست.
ظرفیت‌های مساعدی برای گسترش اخترفیزیک در ایران وجود دارد
دکتر مبشر در ادامه با ابراز خرسندی از استقبال فزاینده جوانان ایرانی از مباحث نجومی و پیگیری اخبار مربوط به اخترشناسی و فضا در کشور با اشاره به ظرفیت‌های مناسب موجود در این حوزه بر ضرورت توسعه رشته اختر فیزیک در ایران تاکید کرد و اظهار داشت: این رشته را به راحتی می‌توان به فلسفه و آنچه ایرانیان علاقمند به آن هستند، ربط داد و در جهت توسعه آن در کشور گام برداشت. وی گفت: با توجه به ماهیت این رشته و در دسترس بودن اطلاعات لازم از طریق منابع خارجی، انجام تحقیقات سطح بالا در علم کیهان شناسی در ایران میسر بوده و با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود در جنبه‌های تئوری تا مشاهداتی اخترفیزیک می‌توان با راه‌اندازی این رشته در کشور و دعوت از اساتید و نخبگان ایرانی و خارجی این علم به ایران برای برگزاری دوره‌های آموزشی و آشنایی با جدیدترین روش‌ها به پیشرفت کشور در این حوزه کمک کرد. دکتر مبشر در پایان بر ضرورت ارتباط هر چه بیشتر محققان ایرانی داخل و خارج کشور تاکید کرد و اظهار داشت: حضور اساتید و دانشمندان موفق ایرانی که با دانشمندان خارجی در ارتباط و تعامل هستند، علاوه بر ترویج مطالب علمی آموخته شده در کشور، انگیزه‌ای برای افراد علاقمند ایجاد کرده و تاثیر ژرفی در آینده علمی کشور می‌گذارد.
دکتر مبشر با بیان اینکه طبق یک اصل کیهان شناسی، توزیع ماده در جهان همگن و ایزوتروپ است به گونه‌ای که در تمام جهات توزیع کهکشان‌ها یکسان است، درباره دمای جهان گفت: در لحظه بیگ بنگ تابش و حرارت شدیدی وجود داشته که این سؤال پیش می‌آید که الان آن تابش کجاست. باید گفت در اثر انبساط جهان، این حرارت به شدت کم شده و دما جهان به 270 ـ درجه سانتیگراد رسیده که در تمام جهان یکسان است و یکی از بازمانده‌های ابتدای جهان و لحظه بیگ بنگ است. البته در نقاطی که ستاره‌ها در حال شکل گیری هستند دما میلیون‌ها درجه است اما در کل کیهان، دما 3 درجه کلوین است.
از ماورای جهان قابل مشاهده چه خبر؟
کیهان‌شناس برجسته ایرانی در ادامه درباره حد و مرز جهان قابل مشاهد و آنچه در ماورای آن قابل تصورست، گفت: جهان قابل مشاهده حد و مرزی دارد و در ورای آن، جهانی است که ما آن را مشاهده نمی‌کنیم و در واقع حد کل جهان قابل اندازه‌گیری نیست. برای محاسبه آن بیشترین سرعت (سرعت نور) را که 300 هزار کیلومتر در ثانیه است را در بیشترین زمان در جهان (عمر جهان) که 13 میلیارد سال است ضرب کنیم که عدد حاصل فاصله‌ای را به ما می‌دهد که «بیشترین فاصله موجود در جهان» (افق) است و ورای آن را هیچگاه بشر نمی‌تواند ببیند و شعاع جهان مرئی از این میزان بیشتر نیست.
ظرفیت‌های مساعدی برای گسترش اخترفیزیک در ایران وجود دارد
دکتر مبشر در ادامه با ابراز خرسندی از استقبال فزاینده جوانان ایرانی از مباحث نجومی و پیگیری اخبار مربوط به اخترشناسی و فضا در کشور با اشاره به ظرفیت‌های مناسب موجود در این حوزه بر ضرورت توسعه رشته اختر فیزیک در ایران تاکید کرد و اظهار داشت: این رشته را به راحتی می‌توان به فلسفه و آنچه ایرانیان علاقمند به آن هستند، ربط داد و در جهت توسعه آن در کشور گام برداشت. وی گفت: با توجه به ماهیت این رشته و در دسترس بودن اطلاعات لازم از طریق منابع خارجی، انجام تحقیقات سطح بالا در علم کیهان شناسی در ایران میسر بوده و با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود در جنبه‌های تئوری تا مشاهداتی اخترفیزیک می‌توان با راه‌اندازی این رشته در کشور و دعوت از اساتید و نخبگان ایرانی و خارجی این علم به ایران برای برگزاری دوره‌های آموزشی و آشنایی با جدیدترین روش‌ها به پیشرفت کشور در این حوزه کمک کرد. دکتر مبشر در پایان بر ضرورت ارتباط هر چه بیشتر محققان ایرانی داخل و خارج کشور تاکید کرد و اظهار داشت: حضور اساتید و دانشمندان موفق ایرانی که با دانشمندان خارجی در ارتباط و تعامل هستند، علاوه بر ترویج مطالب علمی آموخته شده در کشور، انگیزه‌ای برای افراد علاقمند ایجاد کرده و تاثیر ژرفی در آینده علمی کشور می‌گذارد.
