بررسی واژه هندسه در زبان پارسی

ميدانيد که مهندس یک واژه ی عربی است. اما آیا میدانید و یا تحقیق کرده اید که معادل پارسی آن چه میشود. بدون تردید ایران با تمدن چند هزارساله، با بناهای عظیم تاریخی خود، شهرهای ناب زیرزمینی که هیچ نظیری در جهان ندارن (شهرهایی در کیش و کاشان و ...)، با کاریزهای با دقت طراحی عالی، سدها و آب بندهای ناب، بناهای مصالح بنایی که بدون هیچ ستونی هزاران سال پابرجا مانده اند و نمونه های آن را در همه جای ایران میتوان یافت، از دژ و کوشک ها، از کاخ ها و شهرهای باستانی، از آتشکده ها و مساجد، پلهای قوسی و بسیاری از بناهای تاریخی و باستانی دیگر که هنوز هم پابرجا هستند، مهندسی بسیار قوی و پرشکوهی داشته. مهندسانی که عجایب زیادی خلق کردند، از حفر کانال داریوش (که امروزه سوئز مینامند)، شکافتن کوه صخره ای در دریا و حفر کانال دریایی "آتوس" در دریای اژه در زمان هخامنشی، احداث نخستین شاهراه های جهان، برج های عظیم اطلاع رسانی در راه شاهی (شاهراه پارسه به سارد) در دوران هخامنشی، نخستین ابداع و به کارگیری اگو و فاضلاب در جهان در تخت جمشید و سپس در شهرهای دوران اشکانی و ساسانی، نخستین سیستم جداساز در جهان در شهرهای ایران باستان و تخت جمشید و همچنین ور مقبره های شاهان و خانه های گالی پوش شمال کشور.
سیستم های آبرسانی شهری و هزاران شاهکار مهندسی دیگر. بی تردید نمیتوان خلق این همه را اتفاقی، شانسی و یا تجربی دانست، بی شک یک علم مهندسی قوی پشتیبانش بوده است.
.
اما به مهندس و مهندسی چه میگفتند؟
مهندس واژه ای عربی است و از هندسه گرفته شده است. اما هندسه چیست؟
هندسه معرّب(عربی شده) یک واژه پارسی است. ریشه هندسه به لهجه پهلوی (پارسی میانه) هنداچک (handâčak) بر میگردد. این واژه در پارسی دری به "اندازه" تغییر یافته است و در زبان پهلوی نیز به همین معنی اندازه و اندازه گیری بوده است.

¤ از این رو مهندس به زبان پارسی هنداچگر (handâčgar) و هنداچمند  (handâčmand) میشود.

برخی از دیگر واژگان مرتبط با هنداچگری(مهندسی):
¤ ریاضیات: مزداهیک(mazdâhik)

واژه انگلیسی mathematic نیز از ریشه همین واژه کهن ایرانی است.