رابطه روح و جسم

أَیْنَمَا تَكُونُواْ یُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِى بُرُوجٍ مُّشَیَّدَةٍ

هر كجا باشید، مرگ شما را درمییابد هر چند در دژهاى مستحكم باشید.

أللَّهُ یَتَوَفَّى الْأَنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَالَّتِى لَمْ تَمُتْ فِى مَنَامِهَا فَیُمْسِكُ الَّتِى قَضَى‏ عَلَیْهَا الْمَوْتَ وَیُرْسِلُ الْأُخْرَى‏ إِلَی أَجَلٍ مُّسَمّىً إِنَّ فِى ذَلِكَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَكَّرُونَ‏

ترجمه:

خداوند است كه جان‏ها را به هنگام مرگشان به طور كامل میگیرد، و (جان) آنكه را  نمرده است در هنگام خواب (میگیرد)، پس آنكه را مرگ بر او قطعى شده نگاه میدارد و جان‏هاى دیگر را(كه مرگش فرا نرسیده) براى مدّتى معین(به جسم آنان) باز میگرداند. بى شك در این (گرفتن و دادن روح هنگام خواب و بیدارى)، براى گروهى كه میاندیشند نشانه‏ هایى(از قدرت خدا) وجود دارد. 

نکته ها:

* در حدیث میخوانیم: به هنگام خواب روح در بدن میماند ولى نفس به آسمان میرود و رابطه میان نفس و روح مثل رابطه خورشید و شعاع خورشید است. اگر خدا بخواهد و مرگش رسیده باشد روح نیز از بدن جدا و به نفس میپیوندد وگرنه نفس از آسمان نازل و به روح ملحق میشود. 

* «یَتوفّى‏» از «وَفى‏» به معناى دریافت كامل امرى است و در مورد مرگ به معناى گرفتن جان به طور كامل است.

سؤال: در آیه 61 سوره‏ انعام میفرماید: «توفّته رسلنا» فرشتگان ما جان را میگیرند و در آیه‏ 11 سوره‏ سجده میفرماید: «یتوفّاكم ملك الموت» ملك الموت جان شما را میگیرد و در این آیه میفرماید: خدا جان‏ها را میگیرد، كدام صحیح است؟

پاسخ: خداوند کمتر کاری را بیواسطه انجام میدهد(مانند کن وجودی) ولی دیگر کارها را با وسایلش انجام میدهد(ان الله لا یاجری الامور الا باسبابها) و فرشتگان کارگزاران خداوندند.

* رابطه روح و جسم:

جسم انسان در حكم یك اتومبیل و روح در حكم راننده‏ آن است؛ گاهى هم ماشین روشن است و هم راننده پشت فرمان، كه این، حالت بیدارى است.

گاهى ماشین روشن است ولى راننده پیاده میشود و میرود كه این حالت خواب است. زیرا بدن کارهایش را انجام میدهد وتنها روح جدا میشود و به بَدَنى مشابه ملحق شده و به اطراف میرود. این همان بدنى است كه ما در رؤیاهاى خود با آن سیر و سفر مى‏كنیم و قالب مثالى نام گذارى شده و به قدرى سبك و چابك است كه بیواسطه میتواند در آسمان‏ها پرواز و در اقیانوس‏ها شنا و در یك لحظه به اطراف دنیا برود. 

 گاهى هم ماشین خاموش و هم راننده جدا میشود كه این حالت مرگ است. 

* در سخنان پیشوایان دینى مرگ و قیامت، به خواب و بیدارى مثال زده شده است. 

* در حدیث میخوانیم: «كما تنومون تموتون» همان گونه كه میخوابید میمیرید و همان گونه كه بیدار میشوید زنده میگردید.

* لقمانِ حكیم به فرزندش میگفت: اگر قدرت داشتى خواب و بیدارى را از خود دور كنى خواهى توانست مرگ و معاد را هم از خود دور نمایى!

پیام ها:
١- جسم و روح، دو حقیقت مستقل هستند و به هنگام مرگ یا خواب از هم جدا میشوند و روح پس از مرگ باقى مى‏ ماند. 

٢- مرگ و خواب، برادر یكدیگرند: حدیث: النوم اخ الموت

٣- اگر بدانیم كه هر شب جان میدهیم، از غرور و غفلت و گناه فاصله میگیریم. 

٤- مرگ و حیاتِ ما به دست خداست. 

٥- هیچ كس براى همیشه زنده نمى‏ ماند.

 ٦- خواب و بیدارى براى همه‏ انسان‏هاست، ولى تنها اهل اندیشه از آن درس میگیرند:    

لآیات لقوم یتفكّرون 

نویسنده ؟    ویرایشگر علمی و فنی: احمد شماع زاده