نفلوآنزای خوکی در یک نگاه

در استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان ایران ۳۶ نفر در اثر ابتلا به آنفلوانزای H۱N۱ که به عنوان "آنفلوآنزای خوکی" شناخته می‌شود، جان خود را از دست داده‌اند.

در استان کرمان "وضعیت زرد" اعلام شده و مدارس دو روز تعطیل شده‌اند.

آنفلوآنزای فصلی

ویروس آنفلوآنزای فصلی، سه نوع دارد: A ,B ,C. آنفلوآنزای نوع A بر حسب آنتی‌ژن‌هایی (Nیا H) که در سطح خود دارد به زیرگروه‌های مختلفی تقسیم می‌شود.

تا به حال پانزده زیرگونه H و ۹ زیرگونه N شناخته شده است. پرندگان آبی و خوک منشا حیوانی این ویروس‌ها هستند که می‌تواند در انسان هم ایجاد بیماری کنند.

بسیاری از زیرگونه‌های نوظهور آنفلوآنزا معمولا از چین منشا می‌گیرند، جایی که زندگی انسان و طیور و خوک بسیار نزدیک و درآمیخته است.

آنفلوآنزای خوکی، نوعی آنفلوآنزای A است با زیرگونه H۱N۱ و همانطور که از اسم آن پیدا است بیشتر در خوک دیده می‌شود اما به انسان هم سرایت می‌کند.

ویروس آنفلوآنزا می‌تواند جهش پیدا کند و آنتی‌ژن‌های سطحی خود را تغییر دهد، به همین دلیل انواع تازه ویروس می‌توانند همه‌گیری پیدا کنند چون در مقابل آنها مصونیت وجود ندارد.

ویروس H۱N۱

ویروس آنفلوآنزا در صد سال گذشته، چهار همه‌گیری جهانی داشته که همه‌گیری سال ۱۹۱۸ که به آنفلوآنزای اسپانیایی شهرت یافت، بیش از بیست میلیون نفر را در دنیا کشت.

در ایران هم در آن زمان آنفلوآنزا قربانیان بسیاری گرفت که تلفات آن را بین یک تا دو میلیون نفر تخمین زدند و همین سبب شد تا شمار قربانیان جنگ جهانی اول در ایران، ابعاد میلیونی پیدا کند.

البته در آن زمان به دلیل جنگ جهانی اول، قحطی، نبود خدمات بهداشتی و درمانی و شیوع بیماری‌های دیگری آنفلوآنزا چنین تعدادی قربانی گرفت و انتظار نمی‌رود که اکنون چنین پدیده‌ای مشاهده شود.

بیشتر بخوانید: باورهای نادرست درباره آنفلوآنزا

اما آنفلوآنزای کنونی که به "آنفلوآنزای خوکی" معروف شده در سال ۲۰۰۹ ظاهر شد که در واقع گونه جدیدی از H۱N۱ بود که بر خلاف گونه‌های قبلی می‌توانست افراد جوان را هم مبتلا کند.

این بیماری فصلی در آن سال همه‌گیری جهانی پیدا کرد و در ایران هم قربانی گرفت.

آنفلوآنزای خوکی

آنفلوآنزای خوکی نوعی آنفلوانزای فصلی است که در فصل‌های سرد سال شایع می‌شود.

راه ابتلا از طریق ترشحات تنفسی، عطسه و سرفه یا انتقال ویروس با دست به بینی و یا چشم است.

آنفلوآنزای خوکی از نظر علائم و بیماری‌زایی شبیه دیگر انواع آنفلوآنزای فصلی است. هر چند علائم این بیماری می‌توانند کمی از دیگر موارد آنفلوآنزا شدیدتر باشند اما در اکثر قریب به اتفاق موارد خفیف هستند.

با اینکه تشخیص قطعی بیماری از روی علائم مقدور نیست اما به پزشکان توصیه می شود اگر تب بالای ۳۸ درجه به همراه دو یا بیشتر از دو علامت زیر مشاهده شد تشخیص آنفلوآنزای خوکی را در نظر بگیرند: سرفه، گلودرد، آبریزش بینی، درد عضلات و مفاصل یا سردرد.

علائم دیگر عبارتند از ضعف، کاهش اشتها، اسهال و استفراغ، عفونت گوش میانی و بندرت تشنج.

بیشتر این علائم ۳ تا پنج روز طول می‌کشند اما ضعف و خستگی ممکن است یک تا دو هفته ادامه داشته باشد.

از زمان شروع بیماری تا پنج روز، فرد مبتلا می‌تواند دیگران را مبتلا کند اما کودکان ممکن است تا دو هفته و کسانی که ضعف سیستم ایمنی دارند تا چند هفته ویروس را منتقل کنند.

تخمین زده می‌شود در دنیا هر سال ۵ تا ۱۰ درصد بزرگسالان و ۲۰ تا ۳۰ درصد کودکان به آنفلوآنزا مبتلا می شوند و در افراد در معرض خطر (کودکان زیر پنج سال، سالمندان و مبتلایان به بیماری‌های مزمن) ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان باشد.

سالانه در دنیا ۳ تا ۵ میلیون نفر مبتلا به مورد آنفلوآنزا با موارد شدید می‌شوند که بین ۲۵۰ تا پانصد هزار مرگ به دنبال دارد.

آیا شیوع این بیماری نگران کننده است؟

به گفته دکتر محمود نبوی معاون مرکز بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت ایران حدود "۵ تا ۱۰ درصد" جامعه در فصل سرد دچار آنفلوآنزا می‌شوند، بنابراین "تعدادی از تلفات به دلیل آنفلوآنزا ناگریز است، ولی با این وجود تلفات نسبت به قدیم بسیار اندک شده است."

او همچنین گفت که بیماری فعلی را بهتر است آنفلوآنزای فصلی نامید نه آنفلوآنزای خوکی.

به گفته دکتر نبوی: "آنفلوآنزای خوکی از اول غلط بوده است چرا که در سال ۲۰۰۹ که این آنفلوآنزا نامگذاری شد دارای ژن‌های انسان و پرنده‌ها نیز بود لذا بعد از حالت پاندمیک درآمد و به آنفلوآنزای فصلی تبدیل شد."

مقامات استان کرمان اعلام کرده‌اند کسانی که بعلت آنفلوآنزا فوت شده‌اند "همگی" دچار بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن بوده‌اند:

"افرادی که مبتلا به این آنفلوآنزای فصلی در کرمان شده‌اند اصولا دارای نقص و ضعف ایمنی بوده و به همین علت سبب فوت برخی از آنها شده است، بنابراین توصیه می‌کنیم افرادی که دچار نقص یا ضعف ایمنی هستند اول فصل سرما و پاییز واکسن بزنند تا در صورت ابتلا به آنفلوآنزا احتمال مرگ و میر در آنها کاهش یابد، چرا که عوارض ابتلا به آنفولانزا در این بیماران ده برابر افراد سالم است."

برای این بیماری واکسن وجود دارد و توصیه می‌شود افراد زیر حتما واکسن بزنند:

• زنان باردار
• کودکان شش ماهه تا پنج ساله
• سالمندان بالای ۶۵ سال
• مبتلایان به بیماری‌های مزمن (قلبی، تنفسی، کلیوی، کبدی، دیابت،بیماری‌های ضعیف کننده سیستم ایمنی مثل ایدز یا درمان‌هایی که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند)
• کارکنان بهداشت و درمان

در موارد شدید داروهای ضدویروس برای درمان بیماری استفاده می‌شوند بنابراین هم برای بیماری و هم برای عوارض آن درمان وجود دارد.
افراد سالم و بدون بیماری مزمن یا زمینه‌ای نباید نگران باشند و فقط کافیست موارد زیر را رعایت کنند:

• دستهای خود را بارها در طول روز با صابون بشویند
• جلوی ترشحات دهان و بینی را بخصوص هنگام عطسه و سرفه بگیرند
• دست دادن، روبوسی و تماس نزدیک (گفتگوی رو در رو به مدت پانزده دقیقه در فاصله یک دست با طرف مقابل) را به حداقل برسانند
• از حضور بی‌مورد و طولانی در اماکن سربسته و پرجمعیت خودداری کنند

در صورت ابتلا، بجز مراجعه به پزشک (که ممکن است داروی ضدویروس تجویز کند)، استراحت در منزل، نوشیدن مایعات گرم، استامینوفن بعنوان مسکن و تب‌بر و پرهیز از تماس با دیگران معمولا کافیست.